Đã đến lúc cần một cách tiếp cận mới trong việc quản lý thị trường vàng. Thay vì chỉ tập trung vào kiểm soát, minh bạch hóa hoặc bình ổn thị trường, cần xây dựng niềm tin vào các lớp tài sản hợp pháp. Vàng không phải là vấn đề cần quản lý, mà là một tài sản cần được củng cố niềm tin.
Khi thị trường còn thiếu sự lựa chọn trong hệ thống tài sản chính thức, mọi nỗ lực cải cách thị trường vàng chỉ tập trung vào việc “chữa triệu chứng, không chữa gốc bệnh”. Câu hỏi chiến lược quan trọng ở tầm quốc gia hiện nay là: “Làm thế nào để tạo ra nhiều lớp tài sản đủ niềm tin để người dân không phải xem vàng như lựa chọn duy nhất?”
Chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước và thế giới gây ra nhiều bức xúc hiện nay không phải là nguyên nhân, mà là triệu chứng của vấn đề. Nó phản ánh sự thiếu niềm tin vào các tài sản khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, cũng như hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô toàn cầu.
Thực trạng thị trường tài sản ở Việt Nam hiện nay cho thấy sự thiếu đa dạng và phân cực. Không có các lớp tài sản trung gian như chứng chỉ vàng, vàng số, hoặc kênh tiết kiệm lãi suất chống lạm phát. Sự vắng mặt của những lựa chọn này khiến vàng trở thành một tài sản được quan tâm đặc biệt, như một cách lặng lẽ phản ánh sự thiếu niềm tin vào các tài sản khác.
Để giải quyết vấn đề này, cần tạo ra cơ chế biến vàng thành một “cục pin tâm lý” có thể sạc đầy niềm tin khi đồng Việt Nam (VND) bị nghi ngờ, mà không cần tiêu tốn ngoại tệ. Cơ chế “cục pin tỷ giá” có thể giúp ổn định tỷ giá và giảm áp lực lên thị trường vàng.
Bên cạnh đó, cần thiết phải xây dựng cơ chế bảo vệ “pin tỷ giá” thông qua các công cụ giúp người dân có thể chuyển đổi từ vàng sang VND (và ngược lại) thông qua các định chế tài chính được kiểm soát.
Trong kỷ nguyên tài sản số, việc token hóa vàng – biến vàng vật lý thành tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch – đang nổi lên như một xu hướng toàn cầu. Việc nghiên cứu và triển khai các giải pháp này có thể giúp tạo ra thị trường tài sản có niềm tin cao hơn.
Kết luận, thông qua khung tư duy và đề xuất trong bài viết này, có thể thấy rằng chênh lệch giá vàng không nằm trong bản chất của vàng, mà nằm trong khoảng trống giữa các tài sản, giữa chính sách và niềm tin. Các cải cách thị trường cần nhắm vào việc cải cách cấu trúc thị trường vàng, chứ không chỉ là quản lý giá.