Ẩm thực Quảng Bình vốn đa dạng và phong phú với nhiều món ăn độc đáo, trong đó có canh chua cá đuối xương rồng – một đặc sản không thể bỏ lỡ khi đến với vùng đất này. Món ăn này được chế biến từ loài xương rồng vốn mọc phổ biến ở vùng ven biển và cá đuối tươi, tạo nên hương vị chua ngọt thanh mát, một trải nghiệm ẩm thực thú vị cho du khách.
Thời điểm từ tháng 6 tới tháng 8 hằng năm là thời điểm lý tưởng để du lịch Quảng Bình, ngoài những địa điểm du lịch nổi tiếng như Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, hệ thống hang động bí ẩn, biển Nhật Lệ, bãi đá nhảy…, du khách có thể thưởng thức nhiều đặc sản độc đáo, trong đó có canh cá đuối xương rồng. Loại cây xương rồng vốn mọc phổ biến ở khu vực ven biển, đặc biệt là tại các vùng đồi cát chạy dọc theo bờ biển, xương rồng không chỉ là một loại cây cảnh mà còn là nguyên liệu quan trọng cho ẩm thực địa phương.
Trước đây, xương rồng là món rau cứu đói của bà con sinh sống quanh các làng chài ven biển, ngày nay xương rồng đã trở thành nguyên liệu quan trọng trong nhiều món ăn ngon như gỏi xương rồng, xương rồng xào thịt bò, xương rồng xào tỏi, salad xương rồng, canh chua cá xương rồng… Trong đó, canh chua xương rồng được nấu cùng cá lóc, cá ngần, cá ngạnh, mực nhưng phổ biến hơn cả là cá đuối.
Bà con ưa chuộng dùng loại xương rồng 5 cánh hay còn gọi là xương rồng ngôi sao vì ít vị chát, ngon mà đẹp mắt. Xương rồng non, màu xanh nhạt, thân lá mập được chọn để chế biến. Quy trình chế biến xương rồng rất quan trọng, xương rồng được gọt sạch gai xung quanh, tách lớp màng ở ngoài cho sạch rồi thái thành lát mỏng, rửa qua nước muối. Có người sẽ chần xương rồng trong nước sôi để giảm độ nhớt và vị chua.
Cá đuối tươi sau khi rửa sạch, sơ chế, đem thái khúc nhỏ rồi ướp mắm muối, gia vị, xào trên chảo nóng cho thấm rồi thả xương rồng vào, đảo qua vài lượt trước khi thêm nước sôi. Nêm nếm vừa ăn và cho thêm mùi tàu (ngò gai), hành lá để dậy mùi thơm. Xương rồng có vị chua nhẹ, thanh mát dễ chịu, khác với vị chua của sấu, khế hay lá giang.
Miếng xương rồng được nấu chín hơi dai, giòn, ăn lạ miệng. Thịt cá đuối đậm đà, ngọt, thơm. Đây là món canh giải nhiệt lý tưởng sau một buổi vui chơi ở biển. Hiện các quán ăn dọc bờ biển ở Quảng Bình đều bán canh xương rồng, mỗi quán có một bí quyết riêng.
Mấy năm gần đây, xương rồng còn được chế biến thành trà xương rồng kết hợp với trà xanh hoa nhài, hoa quả tươi hoặc nước dừa tại một quán ở Quảng Trị. Xương rồng cũng được sấy lạnh làm thành món mứt ngọt dịu. Những sáng tạo này thể hiện sự đa dạng và phong phú của ẩm thực địa phương.
Với những đặc sản độc đáo như canh chua cá đuối xương rồng, Quảng Bình đang trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thích ẩm thực và khám phá văn hóa địa phương.