Dân số Việt Nam đang đứng trước một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) trong năm 2024 chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ, đánh dấu mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Một xu hướng mới đang hình thành một cách lặng lẽ, đó là “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con.
Xu hướng này đang khiến Việt Nam tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy rằng mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Một trong những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất phi mã. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân.
Theo một khảo sát, 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Điều này đang dẫn đến những hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình hình dân số mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội.
Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Một số giải pháp có thể được xem xét, chẳng hạn như tăng cường hỗ trợ tài chính cho người trẻ mua nhà, phát triển các dự án nhà ở giá rẻ, và cải thiện cơ sở hạ tầng. Đồng thời, cần có những chính sách hỗ trợ cho phụ nữ và gia đình, giúp họ có thể cân bằng giữa công việc và gia đình.
Việc giải quyết vấn đề nhà ở và dân số đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Với sự chung tay của toàn xã hội, chúng ta có thể hy vọng rằng tình hình sẽ được cải thiện và tương lai của Việt Nam sẽ trở nên tươi sáng hơn.
Tìm hiểu thêm về nguyên nhân và hệ lụy của tình trạng già hóa dân số và giảm sinh tại Việt Nam
Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh giảm sâu