Ở xã Lưu Nghiệp Anh, tỉnh Vĩnh Long, những hàng thốt nốt vẫn vươn cao giữa những cánh đồng lúa rộng lớn, len lỏi qua các con đường làng uốn lượn, tạo nên một bức tranh thiên nhiên bình dị mà đầy cảm động. Loại cây này không chỉ là biểu tượng đặc trưng của tỉnh Vĩnh Long và miền Tây, mà còn mang đến nhiều công dụng.
Ông Huỳnh Văn Nghị, Chủ tịch UBND xã Lưu Nghiệp Anh, cho biết số lượng cây thốt nốt tại địa phương tuy không nhiều, chỉ khoảng 50-60 cây phân tán, nhưng nghề nấu đường thốt nốt đã gắn bó với người dân địa phương qua nhiều đời. Người dân không chỉ sử dụng đường thốt nốt trong cuộc sống hàng ngày mà còn bán nó như một sản phẩm đặc trưng của vùng miền. Cây thốt nốt cung cấp lá để lợp mái nhà, thân dùng làm cột, kèo, trong khi quả thốt nốt có cơm ngọt thanh, giòn dẻo. Phần nước thanh mát, ngọt lịm lấy từ nhụy hoa thốt nốt có thể làm nước uống giải khát. Đặc biệt, khi chế biến thành đường thốt nốt, sản phẩm này đã trở nên nổi tiếng với vị ngon đặc trưng.
Anh Thạch Minh Hiếu, thế hệ thứ 3 trong gia đình theo nghề nấu đường thốt nốt tại xã Lưu Nghiệp Anh, chia sẻ rằng từ nhỏ anh đã quen với mùi khói và mùi mật thốt nốt. Nghề này không mang lại sự giàu có, nhưng là nền tảng của gia đình mình. Những sản phẩm từ cây thốt nốt, với hương vị thơm ngon và đặc trưng của vùng miền, đã được nhiều người biết đến và ưa chuộng. Vị ngọt tự nhiên của đường thốt nốt không chỉ dùng làm gia vị cho bữa ăn hàng ngày mà còn được sử dụng làm nước chấm, kho cá, làm đa dạng và phong phú cho ẩm thực.
Tuy nhiên, anh Thạch Sô Thông, người đã gắn bó hơn 10 năm với nghề nấu đường thốt nốt ở xã Lưu Nghiệp Anh, bày tỏ sự trăn trở. Nghề này cực kỳ vất vả, đặc biệt vào mùa thu hoạch, từ sáng sớm đã phải trèo cây và về nhóm lửa nấu mật đến tối. Hơn nữa, giá cả và đầu ra của sản phẩm không ổn định, gây ra nhiều khó khăn cho người dân trong việc duy trì nghề truyền thống.
Cây thốt nốt không chỉ mang đến vị ngọt đặc trưng cho vùng đất miền Tây mà còn đóng góp vào việc gìn giữ bản sắc văn hóa của người Khmer Nam bộ. Giữa nhịp sống hiện đại, những hàng thốt nốt vẫn lặng lẽ vươn mình trên những cánh đồng, trở thành biểu tượng văn hóa và bản sắc của vùng đất Vĩnh Long.
Cây thốt nốt không chỉ là câu chuyện của một loại cây hay một nghề truyền thống, mà còn đại diện cho giá trị di sản cần được bảo tồn và phát huy. Kết nối với du lịch cộng đồng, hướng đến một tương lai phát triển bền vững cho vùng đất Vĩnh Long, là một cách để giữ gìn và phát triển giá trị của loại cây đặc trưng này.
