Thị trường lao động cuối năm đang trải qua một giai đoạn phức tạp, đan xen giữa cơ hội và thách thức. Mặc dù tình hình kinh tế chung vẫn còn nhiều khó khăn, song nhiều doanh nghiệp lại đang tích cực tăng cường tuyển dụng lao động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này mở ra cơ hội cho người lao động tìm kiếm các vị trí việc làm mới với mức lương hấp dẫn hơn.

Theo các chuyên gia, sự gia tăng nhu cầu tuyển dụng này không chỉ phản ánh sự phục hồi của thị trường lao động sau thời gian khó khăn mà còn cho thấy sự chuyển dịch trong cơ cấu lao động và nhu cầu của các doanh nghiệp. Việc nhiều doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất và kinh doanh đã tạo ra động lực mới cho thị trường lao động, giúp người lao động có thêm nhiều lựa chọn việc làm.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, vẫn còn nhiều thách thức mà người lao động và doanh nghiệp phải đối mặt. Một trong những vấn đề nổi bật là về kỹ năng và chất lượng lao động. Sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ và yêu cầu của thị trường lao động đang đòi hỏi người lao động phải có kỹ năng mới và hiện đại hơn để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với thách thức trong việc tìm kiếm và giữ chân nhân tài. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, các doanh nghiệp cần phải có chiến lược tuyển dụng và phát triển nhân sự hiệu quả, tạo môi trường làm việc hấp dẫn và cơ hội phát triển nghề nghiệp cho nhân viên.

Để nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động, người lao động cũng như các cơ quan quản lý cần có những quyết sách phù hợp. Việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề, tăng cường hỗ trợ cho người lao động trong việc phát triển kỹ năng và tìm kiếm việc làm là rất quan trọng.

Nhìn chung, thị trường lao động cuối năm đang có nhiều tiềm năng và cơ hội, nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức. Sự phối hợp và hỗ trợ lẫn nhau giữa người lao động, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý sẽ là chìa khóa để vượt qua thách thức và tận dụng cơ hội, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội.

Trong thời đại công nghệ số hiện nay, nhiều ngành học đang có cơ hội phát triển mạnh mẽ và được dự đoán sẽ bùng nổ trong 10-20 năm tới. Công nghệ không chỉ là lĩnh vực của các chuyên gia kỹ thuật mà còn mở ra cánh cửa nghề nghiệp cho nhiều ngành học khác. Bên cạnh các ngành học như Khoa học máy tính, Khoa học dữ liệu, Công nghệ robot hay Kỹ thuật phần mềm, cũng có những ngành học khác tưởng chừng không liên quan trực tiếp đến công nghệ nhưng lại đang âm thầm hưởng lợi và mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng lớn.

Sau đây là 5 ngành học đang ‘hưởng ké’ nhưng lại mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng lớn, thậm chí còn dễ tiếp cận hơn với nhiều học sinh phổ thông không thiên về kỹ thuật nặng.

1. Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng: Ngành này đã trải qua một sự thay đổi lớn khi AI và dữ liệu lớn được áp dụng vào mọi khâu từ dự báo nhu cầu, theo dõi hàng hóa, quản lý tồn kho cho tới tối ưu tuyến đường. Các chuyên viên logistics hiểu công nghệ vừa giỏi quản lý vận hành, vừa có tư duy số hóa đang có cơ hội phát triển lớn.

2. Marketing số: Ngành Marketing số (Digital Marketing) trở thành điểm giao thoa thú vị giữa tư duy sáng tạo và kỹ năng phân tích dữ liệu. Người làm marketing buộc phải hiểu dữ liệu và biết cách phân tích tệp khách hàng, tối ưu chiến dịch bằng công nghệ. Điều này không chỉ yêu cầu kỹ năng về mặt số mà còn cần sự sáng tạo và tư duy đổi mới.

3. Ngôn ngữ học tính toán: Ngành Ngôn ngữ học tính toán vốn nằm giao thoa giữa Ngôn ngữ học và Khoa học máy tính bỗng trở thành mảnh đất màu mỡ nhờ sự phát triển mạnh mẽ của AI. Sinh viên ngành này học về cấu trúc ngôn ngữ, dịch máy, phân tích cảm xúc, gán nhãn văn bản, xây dựng chatbot… và có cơ hội làm việc trong các dự án liên quan đến xử lý ngôn ngữ tự nhiên.

4. Thiết kế trải nghiệm người dùng (UX/UI): Ngành UX/UI hiện nay không chỉ còn là ‘mỹ thuật số’, mà đã phát triển thành lĩnh vực nghiên cứu hành vi, phân tích thói quen và thử nghiệm trên nền tảng dữ liệu lớn. Các chuyên gia UX/UI cần có kiến thức về thiết kế, công nghệ và tâm lý học để tạo ra những trải nghiệm người dùng tốt nhất.

5. Tâm lý học: Ngành Tâm lý học hiện đại đang ngày càng gắn chặt với công nghệ. Các chuyên gia tâm lý hiểu cách con người suy nghĩ và phản ứng đang có cơ hội phát triển lớn trong lĩnh vực công nghệ, giáo dục, trị liệu… Việc ứng dụng công nghệ trong tâm lý học mở ra những phương pháp mới trong nghiên cứu và hỗ trợ tâm lý.

Những ngành học này có thể không quá ‘kỹ thuật’, nhưng nếu được đào tạo bài bản và cập nhật công nghệ thường xuyên, bạn sẽ trở thành nhân sự mà cả thị trường đang khao khát vì vừa hiểu con người, vừa biết cách dùng công nghệ để phục vụ con người. Để tìm hiểu thêm về các ngành học và cơ hội nghề nghiệp, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin như Coursera, edX và các trang web tuyển sinh của các trường đại học hàng đầu.

Trong bối cảnh chuyển dịch xanh đang trở thành xu thế toàn cầu, năng lực ‘tư duy và hành động có trách nhiệm với môi trường’ đã được Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) xếp vào tốp 10 kỹ năng việc làm quan trọng nhất từ 2025–2030. Tuy nhiên, tại Việt Nam, lĩnh vực môi trường và bảo tồn thiên nhiên vẫn đang đối mặt với thực trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng.

Việt Nam là một trong 16 quốc gia sở hữu đa dạng sinh học cao nhất thế giới, nhưng đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái ngày càng gia tăng. Theo Quỹ Bảo tồn thiên nhiên hoang dã (WWF) Việt Nam, trong 17 Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc mà Việt Nam đang nỗ lực đạt được, thì 3 mục tiêu về sinh thái (bao gồm SDG13 – Hành động vì khí hậu; SDG14 – Tài nguyên và môi trường biển; SDG15 – Tài nguyên và môi trường đất liền) vẫn còn đang tiến triển chậm hơn so với lĩnh vực giáo dục chất lượng, xóa nghèo, bình đẳng giới.

Trước thực trạng này, công tác bảo tồn không chỉ là trách nhiệm của ngành môi trường nói riêng, mà còn cần được lồng ghép vào giáo dục, truyền thông, chính sách, hoạt động doanh nghiệp… Tuy nhiên, khi nhu cầu tăng cao thì nguồn nhân lực lại đang bị bỏ ngỏ. Thực trạng sinh viên bảo tồn mới ra trường thiếu kinh nghiệm thực tế và kỹ năng mềm cần thiết là một vấn đề phổ biến.

Nhiều sinh viên gặp khó khăn trong tìm việc làm do thiếu kinh nghiệm thực tế, kỹ năng mềm chưa hoàn thiện, thiếu định hướng nghề nghiệp rõ ràng và sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động. Bên cạnh đó, nhiều nhà tuyển dụng thường yêu cầu ứng viên có kinh nghiệm, tạo rào cản lớn cho sinh viên mới ra trường. Từ đó dẫn đến một vòng luẩn quẩn: không có kinh nghiệm thì khó tìm việc, không có việc thì không có kinh nghiệm.

Nhận diện rõ khoảng trống này, từ năm 2022, Trung tâm Hành động vì động vật hoang dã Việt Nam (WildAct) đã khởi xướng Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiên nhiên (SCNC). Sau 3 năm liên tiếp tổ chức (2022–2024), hội nghị đã ghi nhận hàng trăm đơn đăng ký tham dự SCNC đến từ sinh viên, nhà bảo tồn trẻ trên khắp cả nước; hơn 100 đề tài nghiên cứu, sáng kiến được nộp cho SCNC; 30% người tham dự đã tìm được việc làm hoặc có bước tiến trong nghề nghiệp sau hội nghị; 22% người tham dự trở thành học viên cao học, nghiên cứu sinh lĩnh vực liên quan đến bảo tồn sau khi được truyền cảm hứng tại SCNC; 58% người tham dự SCNC là nữ giới, tạo cơ hội và thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong các ngành STEM.

Chia sẻ về những rào cản trong phát triển nguồn nhân lực cho ngành bảo tồn, Tiến sĩ Trang Nguyễn – Giám đốc WildAct nhận định: “Nghề bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam đến nay vẫn chưa được hiểu đúng. Đa số mọi người, kể cả giới trẻ, chưa được cập nhật và chưa hiểu rõ công việc bảo tồn thiên nhiên là gì. Các bạn thường nghĩ bảo tồn là công việc dành riêng cho cán bộ bảo vệ rừng, kiểm lâm. Thực tế, nghề bảo tồn rất đa dạng, từ nghiên cứu, khảo sát điều tra, cho đến các hoạt động nâng cao nhận thức, giáo dục, truyền thông ngay cả ở thành thị, không chỉ giới hạn ở công việc thực địa sâu trong rừng núi hay xa xôi ngoài biển đảo.

Do chưa có cái nhìn toàn diện về ngành bảo tồn, việc thu hút nhân lực chất lượng cao cũng bị ảnh hưởng. Nhiều bạn trẻ không nhìn thấy được con đường sự nghiệp rõ ràng trong lĩnh vực này, và điều đó vô hình trung làm giảm sức hấp dẫn của một ngành đang giữ vai trò then chốt trong phát triển bền vững”.

Không chỉ là bệ phóng cho những bạn trẻ theo đuổi sự nghiệp bảo tồn, SCNC các năm còn đóng vai trò lan tỏa tư duy “Environmental stewardship” đến nhiều lĩnh vực khác như luật, truyền thông hay giáo dục.

Chia sẻ về những cơ hội sau SCNC năm 2024, nữ sinh viên Hải Trang cho biết: “Là sinh viên ngành Luật, SCNC đã giúp em trau dồi nhiều kỹ năng, đặc biệt là phân tích và nghiên cứu. Những kiến thức, kỹ năng tại SCNC đã giúp em ứng dụng rất nhiều vào công việc thực tế: nghiên cứu chính sách và pháp luật về môi trường”.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tính đến 2023 Việt Nam có 39 “việc làm xanh” (việc làm bền vững trong mọi lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, hành chính… góp phần bảo tồn, phục hồi và nâng cao chất lượng môi trường), cùng với 88 ngành nghề khác có xu hướng chuyển dịch xanh hóa. Các việc làm xanh được dự báo sẽ tăng vọt lên 41% trong tương lai gần, phản ánh xu hướng phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế xanh tại Việt Nam.

Cũng theo Tiến sĩ Trang Nguyễn, hiện SCNC 2025 mùa thứ 4 của Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiên nhiên đã chính thức mở đơn đăng ký chào đón sự tham gia của sinh viên, nhà bảo tồn trẻ, chuyên gia đầu ngành, cùng các tổ chức và doanh nghiệp quan tâm đến phát triển bền vững và môi trường.

Hội nghị dự kiến diễn ra vào tháng 10/2025 tại TP Hồ Chí Minh, dự kiến sẽ bao gồm các phiên thuyết trình, trình bày poster, tọa đàm chuyên đề, workshop kỹ năng và hoạt động thực địa tại. Những đề tài xuất sắc nhất sẽ được trao giải nhằm ghi nhận nỗ lực nghiên cứu của các bạn trẻ.

Ngành Công nghệ sinh học đang nổi lên như một lĩnh vực đầy hứa hẹn và đột phá trong thế kỷ 21, với ứng dụng rộng rãi trong các ngành như dược, nông nghiệp, và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nhiều sinh viên và người lao động trong ngành này thường lo lắng về khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm hoặc phải làm trái ngành.

Ngành Công nghệ sinh học đòi hỏi người học phải có nền tảng học thuật vững chắc, tư duy khoa học sắc bén và khả năng đọc hiểu, tổng hợp và vận dụng kiến thức linh hoạt. Đặc biệt, kỹ năng thực hành trong phòng thí nghiệm, sử dụng thành thạo các thiết bị và phần mềm số, khai thác dữ liệu lớn, nắm vững tin sinh học, lập trình cơ bản và ngoại ngữ chuyên ngành là những yếu tố không thể thiếu để hội nhập tri thức toàn cầu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành Công nghệ sinh học còn yếu về kỹ năng thực hành, sử dụng công nghệ số và ngoại ngữ, dẫn đến khó đáp ứng ngay các yêu cầu khắt khe của doanh nghiệp hay viện nghiên cứu hiện đại.

Theo ThS Dương Nhật Linh, giảng viên Khoa Công nghệ sinh học – Trường Đại học Mở TPHCM, quan niệm về khó xin việc trong ngành Công nghệ sinh học cần được nhìn nhận lại một cách toàn diện và thấu đáo. Công nghệ sinh học là ngành đặc thù với tính liên ngành cao, yêu cầu nhân lực không chỉ am hiểu về sinh học, mà còn phải hội tụ tri thức từ nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, hóa học, tự động hóa và quản lý chất lượng. ThS Linh khuyến nghị sinh viên ngành Công nghệ sinh học cần chủ động trau dồi kiến thức chuyên sâu, ngoại ngữ, kỹ năng số và trải nghiệm liên ngành. Công nghệ sinh học đang ‘khát’ nhân lực chất lượng cao, những người linh hoạt, sáng tạo và đa năng. Chỉ cần chủ động và sẵn sàng đổi mới, sinh viên ngành Công nghệ sinh học có thể tìm được công việc phù hợp với năng lực.

Về phía doanh nghiệp, ông Đinh Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Kỹ thuật Môi trường Gia Định, cho rằng nỗi lo thất nghiệp của sinh viên công nghệ sinh học phần lớn đến từ tư duy bị động. Ứng viên nổi bật không phải là người có điểm trung bình tích lũy cao nhất mà là người thể hiện được khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Ông Tùng nhấn mạnh sự ‘kén chọn’ của doanh nghiệp nằm ở kỹ năng thực tiễn. Sinh viên cần chủ động tìm kiếm cơ hội thực tập, tham gia các dự án nghiên cứu hoặc tự thực hiện các thí nghiệm nhỏ. Việc biết vận hành một hệ thống lên men, kỹ thuật phân lập và định danh vi khuẩn, hay cách phân tích kết quả xét nghiệm có giá trị hơn rất nhiều so với một bảng điểm ‘đỏ chói’.

Theo ông Tùng, sinh viên cần thay đổi góc nhìn từ bị động sang chủ động, hoạch định kế hoạch học tập và hành động cụ thể để đáp ứng nhu cầu thực tế. Cánh cửa cơ hội của ngành Công nghệ sinh học rất rộng, nhưng không tự động mở ra cho mọi người. Nó mở ra cho những ai chủ động trang bị kiến thức nền tảng vững chắc, kỹ năng thực hành thành thạo, tư duy liên ngành, đặc biệt với công nghệ thông tin và dữ liệu, cùng khả năng ngoại ngữ và các kỹ năng mềm như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm.

Tóm lại, ngành Công nghệ sinh học đang bước vào kỷ nguyên số với tốc độ phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Sinh viên và người lao động trong ngành cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng và tư duy đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.