Nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk, xã Liên Sơn, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk, đã tồn tại bền bỉ qua nhiều thế hệ với kỹ thuật ‘nuôi đất’, ‘trích đất’ và nung lộ thiên độc đáo. Gốm của người M’nông Rlăm được biết đến với đặc trưng không sử dụng bàn xoay, không lò nung, không khuôn đúc, tạo nên những sản phẩm thủ công mang dấu ấn riêng.

Quá trình làm gốm bắt đầu từ việc ‘nuôi đất’, tức là ủ đất sét lấy từ bờ sông Krông Ana để giữ ẩm và bảo tồn chất đất. Người thợ sau đó sẽ ‘trích đất’ – lấy một lượng đất vừa đủ để tạo nên một sản phẩm, được xem như một nghi thức tâm linh. Gốm M’nông Rlăm được tạo dáng hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Người thợ di chuyển xung quanh sản phẩm trong quá trình nặn, tương đồng với cách làm gốm của người Chăm. Sản phẩm sau khi tạo hình được đánh bóng bằng đá, khắc họa tiết bằng que tre, sau đó phơi khô tự nhiên rồi nung trong lửa khoảng 30 phút với nhiên liệu vỏ trấu và mùn cưa.

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Sự công nhận này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình gìn giữ và phục hồi một làng nghề truyền thống đặc sắc của Tây Nguyên. Tuy nhiên, việc gìn giữ nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự mai một về nhân lực, nguyên liệu khan hiếm, và khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Chính quyền địa phương đã triển khai một số đề án bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, đặt hàng sản phẩm gốm từ nghệ nhân địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy nghề, và giới thiệu sản phẩm đến các đơn vị lữ hành. Gốm thủ công của buôn Dơng Bắk đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng hơn.

Du lịch cộng đồng đã mang đến hy vọng mới cho nghề làm gốm của người M’nông tại buôn Dơng Bắk. Các tour du lịch trải nghiệm đã về đến Yang Tao, tạo điều kiện cho nghệ nhân địa phương trình diễn kỹ thuật làm gốm cổ. Du khách khi đến thăm làng gốm không chỉ được tìm hiểu quy trình thủ công, mà còn có thể trực tiếp tham gia tạo hình, trang trí sản phẩm và mang về làm kỷ niệm. Nghề làm gốm của người M’nông Rlăm đang trên con đường hồi sinh, đồng thời trở thành điểm nhấn văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại khu vực Tây Nguyên.

Lê Sang, một nghệ nhân xăm hình tài năng tại Hà Nội, đã không ngừng theo đuổi đam mê của mình trong việc biến những hình xăm cũ, hỏng thành các tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Không chỉ vậy, anh còn tạo ra những điều kỳ diệu bằng cách hóa giải các vết sẹo lồi thành những masterpiece giúp khách hàng che đi những khuyết điểm trên cơ thể và lấy lại sự tự tin trong cuộc sống hàng ngày.

Với kinh nghiệm hơn 10 năm trong nghề xăm hình, Lê Sang đã tạo ra nhiều tác phẩm độc bản, mỗi tác phẩm đều mang một câu chuyện riêng và chứa đựng sự tận tâm của người nghệ nhân. Con đường mà Lê Sang lựa chọn không hề dễ dàng, đặc biệt là khi ngành xăm hình tại Việt Nam vào thời điểm anh bắt đầu sự nghiệp còn gặp nhiều hạn chế và định kiến.

Nhớ lại những ngày đầu tiên khi bắt đầu vào nghề vào năm 2014, Lê Sang chia sẻ rằng anh đã phải đối mặt với rất nhiều hoài nghi và định kiến về nghề nghiệp của mình. Tuy nhiên, thay vì buông bỏ, anh đã kiên định và từng bước chứng minh giá trị của bản thân trong suốt quá trình làm nghề.

Lê Sang thường gọi việc xăm hình là ‘Nghệ thuật tái sinh’, một loại hình nghệ thuật đặc biệt giúp khách hàng vượt qua và chữa lành những tổn thương tinh thần do khuyết điểm cơ thể gây ra. Theo anh, thành công trong nghề này không chỉ đến từ kỹ năng xăm hình mà còn từ sự thấu cảm và hiểu biết về tâm lý của khách hàng.

Với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái nghề bền vững, Lê Sang đã thành lập thương hiệu Era Tattoo vào năm 2014. Anh đã không ngừng nỗ lực để chuyên môn hóa, xây dựng văn hóa tổ chức và đào tạo nhằm phát triển toàn diện. Mới đây, trong nửa đầu năm 2025, khi làn sóng cắt giảm chi tiêu đang lan rộng, Lê Sang đã phải đối mặt với không ít khó khăn. Tuy nhiên, với sự kiên định và có phần may mắn, thương hiệu Era Tattoo của anh vẫn vững vàng và tiếp tục mở rộng cơ sở.

Lê Sang không chỉ mong muốn phát triển Era Tattoo mà còn kỳ vọng sẽ đưa studio của mình trở thành trung tâm sửa hình lớn nhất châu Á. Qua đó, anh muốn góp phần lan tỏa ‘Nghệ thuật tái sinh’ – một thông điệp mạnh mẽ về việc sử dụng nghệ thuật để thay đổi và hoàn thiện bản thân.

Không chỉ dừng lại ở đó, Lê Sang cũng hy vọng rằng sẽ truyền được thông điệp đến thế hệ thợ trẻ: dám dấn thân, mạnh dạn làm và tái định nghĩa vai trò nghề xăm trong xã hội hiện đại. Đó không chỉ là về việc tạo ra những hình xăm đẹp mà còn là việc giúp đỡ và thay đổi cuộc sống của nhiều người thông qua nghệ thuật xăm hình.