Thực trạng thuốc giả, thực phẩm giả kém chất lượng và quảng cáo sai sự thật đang trở thành vấn đề nhức nhối trên thị trường, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của cộng đồng. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực từ các cơ quan chức năng, nhưng việc xử lý triệt để các vi phạm vẫn còn nhiều khó khăn do cơ chế hậu kiểm còn bất cập và quy định chưa đồng bộ. Các doanh nghiệp vi phạm thường dễ dàng tái phạm do các chế tài xử phạt còn nhẹ và chưa đủ sức răn đe.

Từ khi Nghị định 15/2018/NĐ-CP được ban hành, nhiều loại dược phẩm và thực phẩm đã được chuyển từ khâu tiền kiểm sang hậu kiểm. Tuy nhiên, thực tế đã cho thấy rằng việc vận dụng cơ chế hậu kiểm thuần túy đối với một số nhóm sản phẩm có nguy cơ cao như thực phẩm chức năng, dược liệu, đã bộc lộ nhiều rủi ro. Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Thành phố Hồ Chí Minh, đã nêu lên một thách thức lớn trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm là việc lấy mẫu kiểm nghiệm và khâu thu hồi hay truy xuất sản phẩm không đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, việc quảng cáo quá công dụng hoặc không chính xác về sản phẩm cũng gây ra nhiều vấn đề.

Theo báo cáo của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, trong năm qua, đã có hàng trăm mẫu dược phẩm và thực phẩm được lấy để kiểm tra, và đã phát hiện ra nhiều mẫu không đạt tiêu chuẩn. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa tương xứng với quy mô thực tế của thị trường. Để giải quyết vấn đề này, nhiều chuyên gia và cơ quan chức năng đã đề xuất cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn.

Ông Nguyễn Tiến Đạt đề xuất cần sớm có định nghĩa rõ ràng về các khái niệm như ‘thuốc giả’, ‘sữa giả’, ‘thực phẩm chức năng giả’ để làm căn cứ xử lý. Ông cũng đề xuất cần bổ sung rõ vai trò của sở vào Luật An toàn thực phẩm để tạo cơ sở pháp lý thống nhất.

Phó Giám đốc Sở Y tế thành phố Nguyễn Hoài Nam cho rằng việc vận hành mô hình chính quyền 2 cấp chính là điểm cộng cho công tác kiểm tra, giám sát cơ sở y tế. Ông cũng đề xuất cần xây dựng thêm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với thực phẩm để giúp cho việc kiểm tra đúng đối tượng hơn.

Đại diện ngành y tế Thành phố Hồ Chí Minh cũng kiến nghị gửi Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Hình sự theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng và tăng khung hình phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng. Đồng thời, cần bổ sung mức xử phạt đối với hành vi tiếp tay, bao che cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.

Chiều ngày 30/7, Hội nghị giao ban về quảng cáo trên mạng đã diễn ra do Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (PTTH&TTĐT) chủ trì. Trong 6 tháng đầu năm 2025, Cục PTTH&TTĐT đã đẩy mạnh công tác kiểm tra, rà soát các hành vi quảng cáo sai sự thật và việc cài đặt quảng cáo vào nội dung ‘xấu độc’. Cục đã nghiêm túc triển khai các Công điện của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến quảng cáo thuốc, thực phẩm, sữa giả, hàng giả, gian lận thương mại.

Hàng loạt công văn đã được ban hành yêu cầu các đơn vị truyền thông, mạng xã hội, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ quảng cáo và nhãn hàng tăng cường kiểm duyệt nội dung, quản lý chặt chẽ hoạt động quảng cáo thông qua người có ảnh hưởng. Cục đã làm việc với 7 người nổi tiếng, KOL quảng cáo sai phạm; xử phạt 3 trường hợp với tổng số tiền phạt là 215 triệu đồng và nhắc nhở 2 trường hợp. Đặc biệt, Cục cũng đã yêu cầu không quảng cáo trên các trang web vi phạm pháp luật, không hợp tác với các cá nhân, trang thông tin điện tử công khai vi phạm pháp luật.

Ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử khẳng định: ‘Thời gian tới sẽ triển khai các quy định pháp luật mới, tiếp tục tham gia xây dựng các Nghị định và kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm đặc biệt là những người nổi tiếng vi phạm quy định về quảng cáo’.

Ông Lê Quang Tự Do cho hay: ‘Khuyến nghị nhãn hàng, đại lý quảng cáo tiếp tục đồng thuận, ủng hộ áp dụng quảng cáo trong ‘White List’ (danh sách trắng) và cùng Cục có cơ chế rà soát, cập nhật các danh sách định kỳ’. Đồng thời, khuyến khích các nhà sáng tạo nội dung sản xuất các nội dung tích cực để thu hút quảng cáo, hướng tới mục tiêu nội dung ‘sạch’ mới nhận được tiền quảng cáo, đẩy lùi nội dung nhảm nhí, độc hại.

Ông Lê Quang Tự Do nhấn mạnh: ‘Yêu cầu tăng cường bộ lọc, giải pháp kỹ thuật, công nghệ và nhân sự để chủ động rà soát, chặn gỡ các nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam; truy quét các nội dung, trang, kênh vi phạm bị đăng tải lại; không cài đặt quảng cáo vào nội dung vi phạm; tắt hiển thị quảng cáo, ngừng chia sẻ tiền quảng cáo đối với các video, trang, kênh vi phạm; xem xét siết chặt điều kiện bật kiếm tiền, đảm bảo chỉ nội dung tuân thủ pháp luật mới được chia sẻ tiền quảng cáo’.

Liên quan đến việc xem xét siết chặt điều kiện bật kiếm tiền của các tài khoản mạng xã hội, ông Lê Quang Tự Do – Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử tiết lộ từng phải yêu cầu streamer ViruSs dừng khẩn cấp livestream về chuyện tình ái. ‘Yêu cầu các nền tảng quan tâm, không bật kiếm tiền với các trang, kênh có nội dung vi phạm. Cả ba nền tảng lớn như YouTube, Facebook, TikTok đều có chức năng kiếm tiền. ViruSs từng livestream để kể chuyện tình cảm của mình, thu hút khoảng 1,4 triệu người tham gia, bàn luận. Chúng tôi phải gọi điện cho ViruSs để yêu cầu dừng ngay lập tức buổi livestream. Phía ViruSs đồng ý nhưng xin thêm 5-10 phút lên sóng’, ông Lê Quang Tự Do nêu.

Cục trưởng Lê Quang Tự Do đề nghị các nền tảng lưu ý để có sự chấn chỉnh KOL, KOC, không để họ lợi dụng scandal cá nhân không những gây mất an ninh, trật tự mà còn kiếm lợi. ‘ViruSs xin thêm 5′ để đính chính, xin lỗi khán giả, công chúng nhưng trong lúc đó họ vẫn kiếm được tiền, bởi khán giả vẫn bỏ tiền, đăng ký vào phòng live để được bình luận. Với những trường hợp có tác động lớn, dẫn tới sự quan tâm lớn của công chúng, có thể gây mất trật tự, các nền tảng phải hợp tác với Cục để ngăn chặn. Việc ngăn chặn các livestream còn gặp khó khăn do đặc thù phát sóng theo thời gian thực’, ông Lê Quang Tự Do nêu.

Trước đó, tối 28/3, streamer ViruSs tổ chức livestream giải đáp ồn ào tình cảm, thu hút tới 4,8 triệu lượt xem, trong đó có thời điểm vượt mốc 1,5 triệu người xem cùng lúc. Dù vấp phải nhiều chỉ trích, buổi livestream vẫn mang lại nguồn thu lớn cho nam streamer khi hơn 600 người đăng ký gói trả phí để được bình luận, với mức giá từ 135.000 đến 155.000 đồng/tháng, ước tính mang về gần 100 triệu đồng.

Ngoài ra, ViruSs còn nhận nhiều quà tặng ảo có giá trị cao như sư tử, cá heo, TikTok Universe… nâng tổng doanh thu buổi live lên hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên, do TikTok không công bố cụ thể tỷ lệ chia sẻ doanh thu, số tiền nam streamer thực nhận có thể thấp hơn con số ước tính.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, việc quảng cáo sai sự thật và sử dụng người nổi tiếng, KOL (người có ảnh hưởng trực tuyến) để quảng bá sản phẩm không rõ nguồn gốc đã trở thành một vấn đề đáng quan ngại. Sự ra đời của Luật Quảng cáo 2025 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc giải quyết vấn đề này, khi yêu cầu người nổi tiếng và KOL phải chịu trách nhiệm liên đới nếu nội dung quảng cáo sai sự thật.

Luật mới này không chỉ giúp khắc phục khoảng trống pháp lý tồn tại lâu dài mà còn tăng cường trách nhiệm của người nổi tiếng và doanh nghiệp trong việc quảng bá sản phẩm. Một điểm đáng chú ý khác của luật là việc cấm phát hành quảng cáo trên các nền tảng vi phạm pháp luật, bao gồm trang web giả mạo, ứng dụng không phép, hoặc nền tảng chứa nội dung phản cảm và tin giả. Đây là một bước đi quyết liệt nhằm kiểm soát và lành chỉnh môi trường quảng cáo kỹ thuật số, vốn đang bị ảnh hưởng bởi những ‘vùng xám’ chưa được kiểm soát.

Không dừng lại ở việc quản lý nội dung và chủ thể quảng cáo, Luật Quảng cáo 2025 còn trao quyền khởi kiện tập thể cho người tiêu dùng, thông qua các tổ chức đại diện. Cơ chế này là một công cụ pháp lý mạnh mẽ giúp gia tăng trách nhiệm của doanh nghiệp và tạo ra sức ép công khai trước các hành vi quảng cáo gian dối. Theo các chuyên gia kinh tế, cơ chế khởi kiện tập thể đã được áp dụng hiệu quả tại nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, EU…, và việc bổ sung cơ chế này vào luật giúp giảm rào cản pháp lý và chi phí tố tụng cho từng cá nhân, vốn là lý do khiến nhiều người tiêu dùng Việt Nam chọn im lặng dù bị ảnh hưởng trực tiếp.

Song song với đó, luật cũng bổ sung cơ chế hậu kiểm mạnh, đặc biệt đối với nhóm sản phẩm có rủi ro cao như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc, thiết bị y tế. Tất cả nội dung quảng cáo liên quan đến các nhóm sản phẩm này đều phải được công bố hợp quy và cấp phép trước khi đăng tải. Ngoài ra, các nội dung quảng cáo này không được phép dùng từ ngữ gây hiểu nhầm như ‘thần dược’, ‘đặc trị’, hay ‘có tác dụng ngay lập tức’.

Một điểm mới đáng chú ý khác là các nền tảng kỹ thuật số cũng sẽ phải xây dựng công cụ chặn và báo cáo quảng cáo sai sự thật, tăng khả năng phản hồi của người dùng và hỗ trợ cơ quan chức năng trong việc giám sát nội dung. Điều này cho thấy sự chuyển dịch từ ‘quản lý truyền thống’ sang mô hình quản trị không gian số hiện đại, chủ động và minh bạch hơn.

Luật Quảng cáo 2025 không chỉ là một hành lang pháp lý mà còn là lời cảnh báo dành cho những ai còn mập mờ giữa thật – giả, tận dụng lòng tin để trục lợi. Khi luật có hiệu lực, quảng cáo sẽ không còn là cuộc chơi đơn phương giữa doanh nghiệp và người nổi tiếng. Mỗi lời nói, mỗi hình ảnh, mỗi dòng mô tả… đều phải được cân nhắc và chịu trách nhiệm. Đây là tín hiệu cho sự chấm dứt thời kỳ ‘ai muốn nói gì thì nói’ trong lĩnh vực quảng cáo, hướng tới một môi trường quảng cáo lành mạnh và minh bạch hơn.

Trong bối cảnh hiện nay, TP. Hồ Chí Minh đang chứng kiến sự nở rộ của các phòng khám và cơ sở y tế tư nhân, từ quy mô nhỏ đến các bệnh viện quốc tế. Sự phát triển này đã và đang đặt ra nhiều thách thức về chất lượng dịch vụ, đạo đức nghề y và sự an toàn của người bệnh.

TP. Hồ Chí Minh hiện là địa phương có số lượng cơ sở khám chữa bệnh tư nhân nhiều nhất cả nước, với hàng ngàn phòng khám đa khoa, chuyên khoa và phòng mạch tư nhân đang hoạt động. Sự phát triển của hệ thống y tế tư nhân đã góp phần chia sẻ gánh nặng với y tế công lập, đặc biệt trong thời điểm dịch Covid-19 bùng phát hay các đợt cao điểm như mùa bệnh sốt xuất huyết, cúm, cảm. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, sự phát triển thiếu kiểm soát của các phòng khám tư nhân đang đặt ra nhiều lo ngại về chất lượng dịch vụ và đạo đức nghề nghiệp.

Theo phản ánh từ người dân và một số cuộc kiểm tra của lực lượng chức năng, tình trạng phòng khám tư nhân hoạt động không phép, sử dụng bác sĩ không đủ điều kiện, thuê mướn chứng chỉ, và quảng cáo sai sự thật đang diễn ra khá phổ biến. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, Thanh tra Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh đã kiểm tra, xử phạt hàng trăm cơ sở y tế tư nhân với số tiền lên tới hàng tỷ đồng. Điều này đã khiến người dân không khỏi hoang mang và đặt vấn đề về chất lượng dịch vụ của các cơ sở y tế tư nhân.

Các chuyên gia cho rằng, y tế tư nhân là một trong những lĩnh vực nhận được nhiều đơn thư khiếu nại nhất, chủ yếu liên quan đến chất lượng khám chữa bệnh không đúng như quảng cáo, thu phí không minh bạch và giữ bệnh nhân ở lại điều trị trái quy định. Để giải quyết vấn đề này, cơ quan chức năng đã vào cuộc và triển khai hàng loạt hoạt động kiểm tra, thanh tra đột xuất.

Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh đã khẩn trương triển khai các hoạt động để chăm sóc sức khỏe cho trên 14 triệu người dân, bao gồm việc củng cố và giới thiệu rộng rãi các kênh tiếp nhận phản ánh của người dân trong lĩnh vực y tế. Người dân có thể phản ánh về chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, thái độ phục vụ của nhân viên y tế, hay những bất cập tại các cơ sở y tế công và tư trên địa bàn thành phố qua đường dây nóng của Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh: 096.777.1010. Ngoài ra, người dân cũng có thể phản ánh về các hành vi tiêu cực như ‘vẽ bệnh’, tư vấn sai chuyên môn để trục lợi, hay các vi phạm đạo đức nghề nghiệp trong ngành y qua đường dây nóng chống ‘vẽ bệnh, moi tiền’: 0989.401.155.

PGS.TS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh, cho biết việc người dân sử dụng các kênh phản ánh chính thức không chỉ giúp giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh trong ngành y, mà còn là hành động thiết thực góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh trên toàn địa bàn. Cơ quan chức năng sẽ tiếp tục tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm để đảm bảo quyền lợi và sự an toàn của người bệnh.