Trong thời đại số, việc lừa đảo trực tuyến đang trở thành một vấn đề cấp thiết và cần được quan tâm. Số liệu thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy Việt Nam hiện có hơn 70 triệu người sử dụng Internet trên tổng số hơn 100 triệu dân, đứng top đầu khu vực về mật độ sử dụng mạng xã hội và dịch vụ trực tuyến. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ cũng dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ của các hình thức lừa đảo trực tuyến. Hàng loạt vụ việc người dân bị lừa mất hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng qua mạng xã hội, email giả mạo, ứng dụng độc hại, website lừa đảo… đã được ghi nhận tại nhiều địa phương.

Các đối tượng lừa đảo ngày càng trở nên tinh vi, sử dụng công nghệ cao để qua mặt cả những người có hiểu biết. Mục tiêu cuối cùng của họ luôn là chiếm đoạt tài sản thông qua thủ đoạn giả danh, đánh vào tâm lý sợ hãi, nhẹ dạ, lòng tham hoặc sự thiếu cảnh giác của nạn nhân. Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã phát hành tài liệu hướng dẫn ‘Kỹ năng nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến’, trong đó tổng hợp nhiều phương thức và kịch bản lừa đảo phổ biến.

Các hình thức lừa đảo phổ biến hiện nay bao gồm giả mạo cơ quan nhà nước, công an, tòa án… gọi điện yêu cầu phối hợp điều tra, chuyển tiền phục vụ kiểm tra tài chính; lừa đảo trúng thưởng, việc làm, đầu tư sinh lời cao, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền đặt cọc; tấn công bằng mã độc thông qua ứng dụng giả mạo, file đính kèm trong email, hoặc liên kết chứa mã độc; giả danh người thân qua mạng xã hội, dùng ảnh, video giả (deepfake) nhờ chuyển tiền gấp; tấn công tài khoản ngân hàng, ví điện tử thông qua các kỹ thuật phishing (giả mạo), smishing (tin nhắn lừa đảo), vishing (cuộc gọi lừa đảo)…

Để tự bảo vệ trên không gian mạng, Cục An toàn thông tin đã đưa ra 5 nhóm kỹ năng thiết yếu. Thứ nhất là kỹ năng nhận biết, giúp người dân kịp thời phát hiện nguy cơ. Người dùng cần nắm được cách tiếp cận, phương thức lừa đảo và kịch bản thường gặp. Thứ hai là kỹ năng phát hiện, giúp người dùng nhận diện các dấu hiệu lừa đảo qua các kênh như cuộc gọi, email, mạng xã hội, website, ứng dụng… Thứ ba là kỹ năng xử lý, khi nghi ngờ hoặc đã rơi vào bẫy lừa đảo, người dân cần biết cách xử lý đúng đắn.

Thứ tư là kỹ năng phòng tránh, với nguyên tắc quan trọng là ‘phòng hơn chống’. Cuối cùng là kỹ năng bảo vệ lâu dài, với ‘3 nguyên tắc vàng’ và ‘6 KHÔNG’. Cần sự chung tay của cả cộng đồng trong việc phòng chống lừa đảo trực tuyến. Lừa đảo trực tuyến là tội phạm công nghệ cao, khó kiểm soát và dễ lan rộng. Do đó, việc chủ động nhận diện và cảnh báo là vô cùng cần thiết.

Bên cạnh sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, người dân cũng cần tích cực tham gia tuyên truyền, chia sẻ kiến thức phòng chống lừa đảo đến cộng đồng. Chỉ khi có sự phối hợp và cảnh giác của tất cả các bên, chúng ta mới có thể giảm thiểu và loại bỏ các hình thức lừa đảo trực tuyến.

Thời đại số đang mở ra những thách thức mới trong việc bảo vệ trẻ em trước các hành vi xâm hại và bắt cóc. Môi trường mạng xã hội, vốn là công cụ kết nối quan trọng, nay đã trở thành nơi ẩn nấp của những kẻ có hành vi tội phạm. Sự xuất hiện của các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi đã khiến nhiều đứa trẻ trở thành nạn nhân của những vụ bắt cóc.

Gần đây, một loạt vụ việc bắt cóc trực tuyến đã được cơ quan chức năng công bố, gây nên mối lo ngại sâu sắc trong dư luận xã hội. Vào ngày 25/7, Đội Đặc nhiệm – Đội 2, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP.HCM đã can thiệp và tìm thấy một nữ sinh ở một khách sạn trong trạng thái hoảng loạn, sau đó đưa về nhà an toàn. Được biết, nữ sinh này đã mất liên lạc với gia đình sau khi tiếp xúc với người lạ qua điện thoại và xin ra ngoài một mình.

Trước đó, vào ngày 22/7, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP. Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn một vụ lừa đảo, giả danh Công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện hành vi ‘bắt cóc online’. Theo thống kê, từ tháng 3 đến đầu tháng 7 năm 2025, công an đã giải cứu 10 nạn nhân là sinh viên bị lừa trong các vụ ‘bắt cóc online’. Những vụ việc này là hồi chuông cảnh báo về thủ đoạn ngày càng tinh vi, bài bản và chuyên nghiệp của các đối tượng lừa đảo.

Thế hệ trẻ, sinh ra trong thời đại công nghệ số, đang đối mặt với nguy cơ bị lừa đảo trên chính môi trường số mà họ đang sử dụng. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do họ thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kỹ năng, và thiếu sự chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm trong thế giới mạng. Sự thiếu chuẩn bị này khiến họ dễ trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo.

Nguyên nhân sâu xa hơn của vấn đề này có thể là sự ngắt kết nối giữa cha mẹ và con cái. Trong những tình huống bối rối và nhiều nguy hiểm, nhiều em đã chọn cách một mình xử lý thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính người thân. Sự mất kết nối này thường xuất phát từ sự thiếu thấu hiểu và khó khăn trong việc bày tỏ tình yêu thương giữa cha mẹ và con cái.

Mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự thấu hiểu và khả năng chia sẻ để phát triển. Tuy nhiên, khi thiếu đi những yếu tố quan trọng này, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng tăng lên, tạo ra sự xa cách và mất kết nối. Nhiều cha mẹ không biết cách bày tỏ tình yêu thương và không thể truyền đạt cảm xúc của mình đến con cái. Điều này khiến con cái cảm thấy không được quan tâm và tự tạo ra khoảng cách để tránh sự trách móc và áp lực liên tục.

Thực tiễn cuộc sống yêu cầu những bậc làm cha làm mẹ chúng ta ngày nay phải học lại từ đầu, và dạy con những kỹ năng mới để đối mặt với thách thức của thời đại số. Cha mẹ cần làm sao để con cái cảm thấy nhà mình là nơi an toàn và tin cậy, nơi chúng có thể thoải mái kể về mọi thứ, nhất là những chuyện ‘nhạy cảm’ trên mạng xã hội.

Hãy làm sao để khi con gặp khó khăn, con sẽ kể với ba mẹ đầu tiên. Bởi rằng, các kỹ thuật dọa dẫm hay kiểm soát của bố mẹ sẽ không bao bọc con đủ so với những chiêu trò của những kẻ lừa đảo qua mạng. Sự quan tâm, thấu hiểu và hỗ trợ từ gia đình sẽ là lá chắn bảo vệ con cái trước những nguy hiểm của thế giới mạng.

Thời gian gần đây, một loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc ‘online’ và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã được ghi nhận, gây ra sự hoang mang trong dư luận xã hội. Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã đưa ra nhiều khuyến nghị nhằm tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, một chuyên gia giáo dục và nguyên giảng viên tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này khiến các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. Những kẻ lừa đảo thường lợi dụng sự thiếu kinh nghiệm và sự tò mò của trẻ để thực hiện hành vi xấu.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, một chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường của Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ em thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng. Điều này khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. Các chuyên gia khuyến nghị rằng việc trang bị kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo là rất quan trọng để bảo vệ trẻ.

Thầy Nguyễn Đức Phú, một giáo viên kỹ năng sống tại Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu, kiên nhẫn lắng nghe là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh.

Việc giáo dục an toàn trên không gian mạng có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến. Các chuyên gia cũng khuyến nghị rằng không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo, và chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu.

Cuối cùng, sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường là rất quan trọng trong việc bảo vệ trẻ. Liên hệ với các chuyên gia và tìm hiểu thêm về các biện pháp bảo vệ trẻ trên không gian mạng. Thông tin thêm về Bộ Ngoại giao Việt Nam và các hoạt động ngoại khóa cũng có thể giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng cho học sinh.

Ngày 23 tháng 7 năm 2025, tại phường Hoàn Kiếm, Hà Nội, triển lãm ‘Phát triển Hoàn Kiếm số – Văn minh, hiện đại, đậm đà bản sắc’ đã chính thức khai mạc. Sự kiện này nằm trong khuôn khổ Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Hoàn Kiếm lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Triển lãm giới thiệu những thành quả bước đầu của quá trình chuyển đổi số tại phường Hoàn Kiếm, đồng thời mở ra tầm nhìn về một tương lai nơi mỗi cán bộ công chức, viên chức, mỗi người dân Hoàn Kiếm đều là một phần của hệ sinh thái số năng động, hiệu quả và nhân văn.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch UBND phường Hoàn Kiếm Trịnh Hoàng Tùng cho biết, phường Hoàn Kiếm được thành lập trên cơ sở sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp phường. Phường Hoàn Kiếm không chỉ tiếp nhận một không gian địa lý và hành chính mới mà còn tiếp nhận một trách nhiệm lớn lao là xây dựng một phường trung tâm của Thủ đô Hà Nội thực sự xứng tầm – văn minh, hiện đại, bản sắc, chuyển mình mạnh mẽ trong thời đại số.

Triển lãm không chỉ đơn thuần trưng bày công nghệ mà chính là tuyên ngôn đổi mới của Đảng bộ và chính quyền phường Hoàn Kiếm khi bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên của dữ liệu, của kết nối số và hơn hết là kỷ nguyên của tư duy quản trị hiện đại, lấy người dân làm trung tâm, lấy công nghệ làm công cụ và lấy đổi mới làm động lực phát triển.

Triển lãm giới thiệu các giải pháp trưng bày bao gồm: Touch Kiosk (tra cứu tài liệu, số liệu đại hội và hình ảnh minh họa); Kiosk VR (trải nghiệm không gian văn hóa – lịch sử Hoàn Kiếm bằng công nghệ 360 độ); Mapping 3D (trình chiếu hành trình phát triển bằng hiệu ứng hình ảnh, âm thanh sống động); Lễ tân ảo AI (chào đón và hỗ trợ thông tin cho đại biểu bằng công nghệ nhận diện và tương tác giọng nói).

Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Hoàn Kiếm lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 được tổ chức từ ngày 22/7 đến 23/7/2025 tại trụ sở Đảng ủy – HĐND – UBND phường Hoàn Kiếm, 126 phố Hàng Trống với sự tham dự của 200 đại biểu chính thức và 150 đại biểu khách mời đại diện cho hơn 6.639 đảng viên trong toàn Đảng bộ.

Đây là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện chuyển đổi số tại phường Hoàn Kiếm, đánh dấu sự nỗ lực của Đảng bộ và chính quyền phường trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý và phục vụ người dân.