Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) vừa bị chấn chỉnh sau khi 18 cán bộ của cơ quan này bị khởi tố với cáo buộc nhận hối lộ hàng trăm tỷ đồng để cấp khống 10.000 giấy tiếp nhận hồ sơ đăng ký công bố sản phẩm cho một số công ty tại Hà Nội và các tỉnh thành. Đây không phải là vụ việc đầu tiên liên quan đến sai phạm về an toàn thực phẩm tại Cục An toàn thực phẩm.

Trước đó, vào giữa tháng 5, cảnh sát điều tra đã bắt 5 cán bộ của cục này nhận tiền “bôi trơn” của doanh nghiệp trong việc thẩm định, hậu kiểm và cấp phép công bố sản phẩm cho thực phẩm chức năng giả với số lượng lớn. Hai vụ việc này đã gây xôn xao dư luận và đặt ra nhiều câu hỏi về hiệu quả của công tác quản lý an toàn thực phẩm tại Việt Nam.

Cục An toàn thực phẩm là cơ quan trực thuộc Bộ Y tế, có nhiệm vụ quản lý nhà nước về vệ sinh, an toàn thực phẩm, cấp phép lưu hành các nhóm sản phẩm như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt; sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ đến 36 tháng tuổi… Tuy nhiên, trong hai vụ việc trên, chính một số cán bộ ở Cục An toàn thực phẩm đã bị cáo giác “bùa” tài liệu để hồ sơ của các doanh nghiệp từ không đạt thành đạt chất lượng.

Điều đáng nói là cả hai vụ sai phạm về an toàn thực phẩm bị điều tra ở Cục An toàn thực phẩm đều có liên quan đến ông Nguyễn Thanh Phong, nguyên cục trưởng cục này. Việc thẩm định hồ sơ, cấp đăng ký công bố sản phẩm buộc phải tuân thủ quy định pháp luật, quy trình và cả vấn đề đạo đức. Nếu không, từ đây sẽ tạo ra kẽ hở, len lỏi vào thị trường là sữa giả, thuốc giả, mỹ phẩm giả… và các bệnh lý ác tính là thật.

Nhìn lại hàng dài danh sách những “con sâu” qua hai lần khởi tố cho thấy có không ít nhân sự ở cơ quan “đầu não” về việc giữ gìn và đảm bảo an toàn thực phẩm cho cả nước là Cục An toàn thực phẩm thật sự có vấn đề. Nếu đúng như cáo buộc thì đó là thay vì đồng lòng thực hiện chức năng nhiệm vụ của đơn vị có trọng trách bảo vệ sức khỏe người dân, lại “đồng lòng bắt tay” có tổ chức, cùng nhau sử dụng quyền năng của mình để kiếm lợi bất chính.

Lãnh đạo Bộ Y tế cho hay đã có phương án bổ nhiệm nhân sự và chỉ đạo để không làm gián đoạn công việc chuyên môn của Cục An toàn thực phẩm sau khi vụ việc bê bối xảy ra. Vấn đề là làm sao lấy lại niềm tin của người tiêu dùng?

Rõ ràng là cần có rất nhiều giải pháp để “xốc” lại Cục An toàn thực phẩm. Việc “xốc” lại không đến từ số lượng nhân sự mới hay kiện toàn bộ máy, mà ở chất lượng cán bộ, cán bộ phải “học thuộc bài, làm đúng việc”, phải thực sự trong sáng, đặt đạo đức công vụ lên hàng đầu.

Ngoài ra, cần cải thiện, rà soát quy trình cấp chứng nhận an toàn thực phẩm; minh bạch hơn quy trình cấp phép và hậu kiểm. Cần có cơ quan độc lập trong thanh tra giám sát nội bộ và xử lý vi phạm cán bộ; xây dựng một hệ thống pháp luật chuyên ngành về thực phẩm chặt hơn; tăng vai trò giám sát của báo chí và người tiêu dùng.

Khi mọi biện pháp, nhiều trách nhiệm được nhìn nhận lại nghiêm túc trước “tảng băng” tồn tại lâu năm thì khi đó môi trường thực phẩm an toàn và niềm tin của người dân mới được xây dựng lại. 23 cán bộ ở Cục An toàn thực phẩm bị khởi tố, nhiều khâu chuyên môn bị “đứt gãy” đã đặt ra thách thức lớn cho việc khôi phục niềm tin và đảm bảo an toàn thực phẩm tại Việt Nam.