Trong quá trình lựa chọn ngành nghề, nhiều bạn trẻ hiện nay đang phải đối mặt với những định kiến về giới, danh tiếng và thu nhập. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của cá nhân mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội. Dựa trên bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty đã tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh thường đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng chỉ những nghề dễ giàu mới đáng học, dẫn đến tình trạng đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, gây ra sự mất cân đối giữa cung và cầu. Văn hóa Á Đông cũng đóng một vai trò nhất định trong việc tạo ra định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Một số bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học yêu thích vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học và quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh đã khẳng định rằng năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới tính, mà nó phụ thuộc vào định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ vẫn chọn ngành trái với sở thích của mình chỉ vì muốn vào những trường đại học danh tiếng. Việc lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng và hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn trẻ không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Thực tế rằng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt ra dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai có thể dẫn đến tình trạng tăng thất nghiệp và lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm, chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là một hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Để có thể chọn được ngành nghề phù hợp, chúng ta cần hiểu rõ chính mình bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi về những điều mình muốn, giỏi và sống vì giá trị nào thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Sự hỗ trợ từ gia đình, nhà trường và xã hội cũng đóng vai trò quan trọng, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai và tránh dựng thêm những rào chắn vô hình.

thất nghiệp Việt Nam 2025 vẫn là một vấn đề cần được quan tâm. Vì thế mà con đường đi tới thành công của mỗi cá nhân cần được cân nhắc kĩ càng .

Một Câu Chuyện Về Tình Yêu và Sự Tin Tưởng

Tôi đã từng yêu một người đàn ông tên T. trong gần hai năm đại học. Anh là người hiền lành, ít nói, học giỏi và sống tiết kiệm. Tuy nhiên, tôi biết rằng anh nghèo và không có tương lai. Tôi không phải là người thực dụng, nhưng cũng không thể coi nhẹ mọi thứ về tương lai, đặc biệt khi tôi sinh ra trong một gia đình trung lưu.

Lần duy nhất tôi đến nhà T. là năm thứ ba, khi anh về quê thăm bố mẹ. Căn nhà cấp 4 cũ kỹ ở vùng hẻo lánh đã khiến tôi thấy khoảng cách giữa chúng tôi. Mẹ anh bị bệnh xương khớp, bố thì cắm cúi ngoài ruộng. Họ tiếp tôi bằng bánh đa và chè xanh, rất chân tình… nhưng không giấu được vẻ ngại ngùng.

Tôi bắt đầu thấy khoảng cách giữa chúng tôi và quyết định rút lui. Dù anh không trách, nhưng tôi biết mình đã làm điều không đẹp. Sau ra trường, tôi làm việc ở Hà Nội, còn anh đi đâu không rõ. Facebook của anh biến mất. Tôi từng bâng khuâng vài lần, rồi thôi.

Năm ngoái, tôi quen người mới và chúng tôi đang bàn tính chuyện cưới hỏi. Tuy nhiên, một hôm tôi tình cờ xem livestream tiệc sinh nhật của một nhà hàng nổi tiếng và thấy T. – gương mặt quen thuộc đang nâng ly giữa những người đàn ông vest chỉnh tề. Anh mặc sơ mi trắng, đeo đồng hồ Patek, ngồi giữa bàn như nhân vật chính. Bên cạnh là một người đàn ông trung niên tôi nhận ra ngay: ông chủ chuỗi bất động sản X, thường xuất hiện trên TV.

Vài phút sau, MC cất tiếng: ‘Xin chúc mừng anh T., con trai thứ hai của ông H., chính thức tiếp quản nhánh đầu tư tại Hà Nội’. Tôi không tin vào tai mắt mình – ‘Con trai thứ hai’?

Tối đó, tôi ngồi tìm lại Facebook cũ, email cũ, cả zalo năm xưa của anh, tất cả vẫn im lặng. Nhưng bạn chung năm đó thì xác nhận: sau khi chia tay tôi, nghe đâu nhà anh đưa anh về Mỹ học tiếp. Gia đình giấu thân thế để anh ấy trải nghiệm cuộc sống tự lập trước khi vào làm chính thức.

Tôi chết lặng, mọi thứ như một giấc mơ… Tôi đã từng nghĩ mình trưởng thành, biết nhìn người. Nhưng hóa ra chỉ biết nhìn… sổ tiết kiệm. Tôi bỏ lỡ một người đàn ông tốt, không vì anh không đủ, mà vì tôi không đủ kiên nhẫn để tin.

T. chưa từng liên lạc lại. Có lẽ anh quên tôi rồi. Còn tôi thì nhớ. Không phải vì giàu mà vì tôi đã mất một người biết im lặng yêu, biết tự trọng đến mức giấu cả hào quang chỉ để xem… người bên cạnh có đủ vững lòng ở bên mình khi chẳng có gì hay không.

Đúng là tôi đã thua hoàn toàn trong phép thử này…