Trong thời đại số hiện nay, việc phát triển bền vững không chỉ dựa vào công nghệ mà còn đòi hỏi sự thay đổi về văn hóa. Văn hóa số đã trở thành chìa khóa quan trọng cho sự phát triển bền vững. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã nhấn mạnh vai trò then chốt của văn hóa số trong việc xây dựng xã hội số và chính phủ số.

Theo TS Nguyễn Thị Trang, văn hóa số không chỉ đóng vai trò nền tảng mà còn là cốt lõi cho sự phát triển bền vững trong thời đại số. Để có một nền kinh tế số phát triển, trước hết phải có một xã hội số, và để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Văn hóa số giúp định hình cách sống, làm việc và tương tác trong môi trường số, từ đó tạo ra các giá trị bền vững cho xã hội.

Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này gây ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức. Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành và đề xuất cần có khung năng lực số, gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin.

Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống. Điều này cho thấy, trong thời đại số, việc bảo vệ thông tin và duy trì chuẩn mực văn hóa là hết sức quan trọng.

TS Nguyễn Thị Trang cho rằng, chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. ‘Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng’, chị nói. Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số.

Như vậy, có thể thấy, văn hóa số đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bền vững trong thời đại số. Việc xây dựng và phát triển văn hóa số không chỉ đòi hỏi sự thay đổi về nhận thức và tư duy mà còn cần có những quy định và chính sách cụ thể để hỗ trợ. Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng là một yếu tố quan trọng, và việc ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số là một hướng đi cần thiết.

Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vừa ban hành kế hoạch tổ chức phong trào đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực, giai đoạn 2025-2030. Mục tiêu của phong trào là góp phần đẩy nhanh mục tiêu trở thành trung tâm khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của cả nước và khu vực.

Phong trào này được chia thành hai giai đoạn: 2025-2027 và 2027-2030, nhằm khuyến khích các doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, cá nhân, nhà khoa học, doanh nhân trên địa bàn có nhiều sáng kiến đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số. Trọng tâm là đổi mới phương thức quản lý từ truyền thống sang không gian số dựa trên dữ liệu; phát triển hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Quá trình áp dụng đổi mới được kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số theo từng ngành, lĩnh vực, cơ quan, đơn vị, địa phương. Thành phố Hồ Chí Minh cũng sẽ tham mưu, xây dựng cơ chế, chính sách nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho chuyển đổi số, khuyến khích doanh nghiệp tham gia kinh tế số, phát triển xã hội số.

Ngoài ra, phong trào cũng kêu gọi thi đua phát triển kinh tế số, doanh nghiệp công nghệ số, doanh nghiệp khoa học công nghệ và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh cho cả nền kinh tế. Các đơn vị, mô hình, tập thể, cá nhân tiêu biểu trong triển khai nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ được Thành phố Hồ Chí Minh khen thưởng, biểu dương.

Theo lãnh đạo địa phương, khoa học công nghệ – đổi mới sáng tạo – chuyển đổi số được xem như chiến lược quan trọng hàng đầu, kim chỉ nam cho phát triển nhanh và bền vững. Tuy nhiên, quá trình đẩy mạnh các trụ cột này còn nhiều khó khăn, như doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 90-95% nhưng tốc độ chuyển đổi số không cao, do thiếu nguồn lực, kiến thức, chiến lược và kiên trì.

Để thực hiện mục tiêu trên, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể, cơ quan, đơn vị trên địa bàn thành phố tích cực tham gia phong trào đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Đồng thời, thành phố cũng sẽ tăng cường hợp tác với các bộ, ngành trung ương, các tổ chức quốc tế và các chuyên gia trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo để hỗ trợ các doanh nghiệp và tổ chức trên địa bàn.

Trước đó, vào tháng 5/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 05/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình, hướng tới xây dựng nền kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế.

Chiến lược này đặt ra các mục tiêu cụ thể đến năm 2030, trong đó có tỷ lệ giá trị sản xuất và cung ứng các sản phẩm từ nguồn năng lượng hạt nhân chiếm 1% giá trị sản xuất công nghiệp; hình thành một số cơ sở nghiên cứu, phát triển ứng dụng công nghệ hạt nhân đạt trình độ khu vực.

Đến năm 2045, Việt Nam trở thành quốc gia có trình độ công nghệ hạt nhân tiên tiến, các sản phẩm từ nguồn năng lượng hạt nhân chiếm tỷ trọng lớn trong giá trị sản xuất công nghiệp và xuất khẩu; cơ sở nghiên cứu ứng dụng công nghệ hạt nhân đa dạng, đáp ứng tốt nhất nhu cầu của xã hội và phát triển kinh tế-xã hội bền vững. Tại đây.

Thủ đô Hà Nội đang tích cực triển khai các nỗ lực chuyển đổi số trên nhiều lĩnh vực, bao gồm xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế số, xã hội số và hiện đại hóa các phương thức phục vụ. Sau thời gian triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, thành phố đã gặt hái được nhiều kết quả đáng kể.

Ngay từ đầu năm 2025, UBND TP. Hà Nội đã chỉ đạo quyết liệt việc tổ chức thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW và Quyết định số 204-QĐ/TW của Ban Bí thư về chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng. Thành phố đã xác định các trụ cột chính trong quá trình này, bao gồm hoàn thiện thể chế, chính sách, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Trong lĩnh vực xây dựng chính quyền số, Hà Nội đã triển khai hiệu quả 5 trụ cột chính: Hạ tầng số, nền tảng và hệ thống số, dữ liệu số, ứng dụng dịch vụ số và đảm bảo an toàn thông tin mạng. Thành phố đã chuẩn hóa, làm sạch và liên thông dữ liệu trong các lĩnh vực then chốt như người có công, an sinh xã hội, hộ tịch, bảo trợ xã hội và trẻ em.

Đặc biệt, trong lĩnh vực giáo dục, Hà Nội đã thí điểm học bạ số cho toàn bộ học sinh THCS và trung tâm giáo dục thường xuyên từ học kỳ II năm học 2024-2025. Lĩnh vực giao thông cũng đã chứng kiến bước đột phá khi Thành phố tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong điều hành, tối ưu hóa đèn tín hiệu và xử lý vi phạm giao thông.

Trong hệ thống các cơ quan Đảng, đoàn thể Thành phố, chuyển đổi số được Thành ủy Hà Nội chỉ đạo quyết liệt với nhiều sáng kiến đồng bộ. Một dấu ấn nổi bật là việc tích hợp thành công 4 thủ tục hành chính Đảng lên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong nhấn mạnh: ‘Dữ liệu số là tài sản, là nền tảng cho phát triển và quản trị thông minh. Người đứng đầu các đơn vị phải trở thành hạt nhân, người truyền cảm hứng và dẫn dắt công cuộc chuyển đổi số’.

Hà Nội cũng là địa phương đi đầu trong thực hiện Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia. Thành phố triển khai hiệu quả các nền tảng như: Ứng dụng Công dân Thủ đô số – iHanoi, sổ sức khỏe điện tử, cấp lý lịch tư pháp trên VNeID…

Tới đây, Hà Nội sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số hiện đại, phục vụ toàn diện cho người dân và doanh nghiệp.

Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) mới đây đã ban hành “Danh mục giải pháp phục vụ thí điểm chuyển đổi số toàn diện cấp tỉnh, phiên bản 1.0, giai đoạn 2025 – 2026”. Đây là tài liệu quan trọng giúp các tỉnh, thành phố nghiên cứu và áp dụng phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương.

Danh mục này bao gồm 18 giải pháp, trong đó có 10 giải pháp chính quyền số và 8 giải pháp kinh tế số, xã hội số. Bộ KH&CN cũng cung cấp hướng dẫn chi tiết về các bước để triển khai thí điểm các giải pháp chuyển đổi số toàn diện cấp tỉnh.

Về giải pháp chính quyền số, Bộ KH&CN đưa ra 10 giải pháp gồm: Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu cấp tỉnh; Nền tảng tổng hợp, phân tích dữ liệu; Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh; Hệ thống quản lý văn bản và điều hành cấp tỉnh; Hệ thống thông tin báo cáo, hệ thống thông tin chỉ đạo điều hành của tỉnh; Trung tâm giám sát, điều hành thông minh cấp tỉnh; Nền tảng họp trực tuyến; Phần mềm quản lý chuyên ngành của các Sở; Hệ thống thông tin nguồn cấp tỉnh; Hệ thống họp không giấy tờ.

Còn về giải pháp kinh tế số và xã hội số, có 8 giải pháp được đưa ra, bao gồm: Bản đồ số nông nghiệp; Hệ thống chiếu sáng thông minh; Giải pháp chuyển đổi số du lịch; Hệ thống quan trắc và giám sát môi trường; Ứng dụng quản lý thanh toán vé điện tử giao thông công cộng; Bãi đỗ xe thông minh; Hệ thống điều khiển đèn giao thông thông minh; Hệ thống logistics của tỉnh.

Bộ KH&CN yêu cầu các địa phương xây dựng và ban hành danh mục giải pháp thí điểm chuyển đổi số toàn diện của tỉnh mình. Trong đó, cần xác định rõ giải pháp dùng chung và dùng riêng. Đồng thời, các địa phương phải đảm bảo lựa chọn các giải pháp phù hợp với Khung kiến trúc chính quyền số cấp tỉnh. Điều này giúp tránh trùng lặp với các nền tảng số quốc gia, nền tảng số dùng chung của ngành, lĩnh vực, vùng đã được Trung ương quy định.

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN cũng chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông đảm bảo dung lượng đường truyền và băng thông kết nối. Điều này nhằm phục vụ vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7/2025. Tính đến thời điểm hiện tại, các hệ thống thông tin quan trọng đã cơ bản đáp ứng yêu cầu vận hành của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Điều này giúp đảm bảo thông suốt trong phục vụ người dân, doanh nghiệp và công tác công vụ.

Để triển khai các giải pháp trên, các địa phương cần tích cực phối hợp với Bộ KH&CN và các đơn vị liên quan. Việc này nhằm đảm bảo triển khai thành công mô hình chính quyền điện tử và kinh tế số, xã hội số tại địa phương.

Ngày 21 tháng 7, Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã tổ chức một sự kiện quan trọng là Diễn đàn thanh niên Thái Nguyên với xã hội số. Sự kiện này đã thu hút hơn 250 đoàn viên thanh niên đại diện cho hơn 400.000 thanh niên từ các đơn vị đoàn, hội của tỉnh tham gia. Sự kiện có sự tham dự của các đồng chí lãnh đạo, bao gồm Đinh Quang Tuyên, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh và Đồng Văn Lưu, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh.

Trong diễn đàn, các đại biểu và đoàn viên thanh niên đã được cung cấp thông tin về xu hướng xã hội số và kết quả triển khai phong trào bình dân học trí tuệ nhân tạo (AI) trong thanh niên thời gian qua. Các đại biểu cũng đã được tập huấn về cách triển khai áp dụng công nghệ số và AI trong học tập, làm việc cũng như hoạt động hỗ trợ vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp và dịch vụ công trực tuyến tại cơ sở. Những thông tin và kỹ năng này sẽ giúp các đoàn viên thanh niên có thể ứng dụng công nghệ số vào cuộc sống và công việc một cách hiệu quả.

Một điểm nổi bật khác của sự kiện là Lễ ra mắt Câu lạc bộ Thanh niên số tỉnh Thái Nguyên. Câu lạc bộ này được thành lập với mục tiêu tạo điều kiện cho các thanh niên cùng nhau học tập, trao đổi và ứng dụng công nghệ số vào cuộc sống. Sự kiện cũng bao gồm việc Tỉnh đoàn trao tặng công trình thanh niên “Số hóa di tích lịch sử” và trao giải Cuộc thi ảnh và video clip “Hương sắc xứ Trà” năm 2025. Công trình thanh niên “Số hóa di tích lịch sử” là một dự án quan trọng, giúp bảo tồn và quảng bá di tích lịch sử của địa phương thông qua công nghệ số.

Qua sự kiện này, Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã thể hiện sự quan tâm đến việc phát triển và hỗ trợ thanh niên trong thời đại số. Sự kiện đã cung cấp một cơ hội để các đoàn viên thanh niên gặp gỡ, trao đổi và học tập, từ đó giúp họ có thể phát triển kỹ năng và kiến thức cần thiết để tham gia vào xã hội số một cách tích cực và hiệu quả. Với những hoạt động và dự án được triển khai, Tỉnh đoàn Thái Nguyên đang nỗ lực để xây dựng một thế hệ thanh niên năng động, sáng tạo và sẵn sàng cho tương lai.

Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang trở thành một trong những mục tiêu quan trọng trong sự phát triển của đất nước. Việt Nam hiện có gần 76.000 doanh nghiệp công nghệ số, với 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5. Đây là một tín hiệu tích cực cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực này.

Ngày 20/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên họp lần thứ 3 của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06. Tại phiên họp này, báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, trong 6 tháng đầu năm, các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành 76/106 nhiệm vụ theo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW. Việc xây dựng thể chế, phát triển hạ tầng, nguồn nhân lực và tài chính cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã đạt nhiều kết quả tích cực.

Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 16 dự án luật và 3 nghị quyết, đồng thời ban hành 21 nghị định để tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy các lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tính đến nay, cả nước có 889 tổ chức nghiên cứu và 858 doanh nghiệp khoa học công nghệ, với hơn 42.000 lao động. Cổng sáng kiến giải pháp khoa học công nghệ và Sàn giao dịch khoa học công nghệ quốc gia đã được khai trương, góp phần kết nối sáng kiến với thị trường.

Về chuyển đổi số quốc gia, các bộ, ngành, địa phương đã đẩy mạnh triển khai trên các trụ cột: Hạ tầng số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh. Tốc độ mạng di động và cố định của Việt Nam đã tăng mạnh, lần lượt đứng thứ 20 và 26 thế giới. Số lượng trạm 5G đã tăng hơn 4.200 trạm trong 6 tháng đầu năm, với tổng số 12.106 trạm. Hai tuyến cáp quang biển mới đã đi vào hoạt động, tăng gấp đôi dung lượng hệ thống cáp quang biển quốc tế của Việt Nam.

Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình trên tổng hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính đã đạt gần 40% trong tháng 6. Văn phòng Chính phủ đã tham mưu Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai Cổng Dịch vụ công quốc gia. Về kinh tế số, doanh thu 6 tháng đầu năm đạt gần 2,3 triệu tỷ đồng, tăng 21% so với cùng kỳ. Số lượng doanh nghiệp công nghệ số đã tăng lên gần 76.000, với 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5.

Tuy nhiên, vẫn còn một số vướng mắc, với 30 nhiệm vụ quá hạn trong số 106 nhiệm vụ được giao. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung vào phát triển công nghệ chiến lược và ngành công nghiệp nền tảng trong 6 tháng cuối năm. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là phủ sóng vùng lõm, thúc đẩy nhanh mạng 5G. Tập đoàn VNPT sẽ khẩn trương hoàn thành cơ sở hạ tầng tại 238 thôn bản lõm sóng trước ngày 31/8 và phát sóng chậm nhất tại 238 thôn bản trong tuần thứ 2 của tháng 9.

Trong cải cách thủ tục hành chính, các bộ, ngành phải rà soát 1.139 thủ tục để cắt giảm hồ sơ, đồng thời đơn giản hóa quy trình, chuyển toàn bộ thủ tục sang hình thức trực tuyến và triển khai đồng bộ tại chính quyền địa phương hai cấp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao hiệu quả của các dịch vụ công.

Nhìn chung, việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là một trong những mục tiêu quan trọng trong sự phát triển của đất nước. Với những kết quả tích cực đã đạt được, chúng ta hy vọng rằng Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực này, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và vị thế của đất nước trên trường quốc tế.