Trên diện tích khoảng 40.000m², tại xã Phú Vinh, cách trung tâm thành phố Huế chừng 35km về phía Đông, Nghĩa trang An Bằng đang là điểm đến thu hút sự chú ý của nhiều người. Không chỉ là nơi an nghỉ của hàng nghìn người, đây còn là một “thành phố lăng mộ” xa hoa và cổ kính với hàng nghìn ngôi mộ lớn nhỏ.
Những ngôi lăng mộ tại đây không chỉ là nơi tưởng nhớ của những người đã khuất mà còn là minh chứng cho sự giàu có và quyền lực của những người đã tạo ra chúng. Với kiến trúc lấy cảm hứng từ cung điện, đền đài và sự giao thoa giữa vẻ đẹp cổ kính và hiện đại, các lăng mộ tại đây sở hữu vẻ đẹp độc đáo và lộng lẫy, có thể nói hơn cả những ngôi nhà ở thông thường.
Nghệ nhân đã lấy cảm hứng từ kiến trúc lăng tẩm của các vị vua triều Nguyễn, đặc biệt là lăng vua Khải Định, để sáng tạo ra những công trình độc đáo và giàu tính biểu tượng. Mỗi lăng mộ là sự kết hợp giữa kiến trúc Đông – Tây, mang đậm tính độc đáo và cổ kính, thể hiện sự tôn vinh và kính trọng đối với người đã khuất.
Một số lăng mộ được thiết kế như những cung điện thu nhỏ, với cổng tam quan, mái ngói lưu ly, câu đối, bia đá và các linh vật như lân, ly, quy, phụng. Những chi tiết này không chỉ thể hiện sự giàu có và quyền lực của người đã khuất mà còn thể hiện sự quan tâm và kính trọng của người sống đối với người đã khuất.
Một trong những điểm nổi bật của kiến trúc lăng tẩm tại đây là trụ biểu, chứa đựng chiều sâu văn hóa. Với hình khối đồ sộ, hoa văn cầu kỳ và màu sắc rực rỡ, trụ biểu thường được đặt đối xứng hai bên cổng lăng. Không chỉ đánh dấu không gian thiêng liêng ngăn cách giữa cõi âm và cõi dương, trụ biểu còn thể hiện sự kính trọng đối với người đã khuất.
Trên thân trụ thường được khắc câu đối bằng chữ Hán hoặc Quốc ngữ, ca ngợi đức hạnh và công lao của người đã mất. Những câu đối này không chỉ là lời ca ngợi mà còn là lời cầu nguyện cho người đã khuất được siêu thoát.
Các lăng mộ tại đây được xây dựng bằng vật liệu cổ truyền như gạch, gỗ và đá. Qua bàn tay của những người thợ lành nghề, các mảnh gốm màu, thủy tinh được phối hợp độc đáo để tạo nên những họa tiết và hình dạng độc đáo. Một trong những chi tiết đặc biệt tại đây là việc sử dụng chén bát để tạo nên những mảnh vỡ khảm lên các lăng mộ.
Người ta có thể chi vài chục triệu, thậm chí cả vài trăm triệu đồng để mua chén bát mới về và đập ra lấy mảnh vỡ để khảm lên các lăng mộ, tạo nên những hoa văn độc đáo. Những con vật linh, biểu tượng hoa cỏ, vật báu và mẫu chữ điều là biểu hiện nội tâm, mang hàm ý kính quỷ thần, trọng quyền tước, ước nguyện hạnh phúc và phồn vinh.
Đề tài trang trí ở khu lăng mộ này hầu hết mang tính chất biểu trưng, nhằm thể hiện sự cao quý trong nền nghệ thuật truyền thống. Sự kết hợp giữa kiến trúc, nghệ thuật và tâm sự của người thợ đã tạo nên một “thành phố lăng mộ” độc đáo và giàu tính trang trí.
